Yazıma Gandhi’nin sevdiğim sözleri ile başlıyorum; “Haksızlığa yönelip bütün insanların senin peşinden gelmesi yerine, adaletli olup yalnız kalman daha iyidir.”

Hayatımızın her anında insanlarla iletişim hâlindeyiz; özel hayatta, sosyal hayatta, sokakta, seyahatte vs… İster sadece göz teması kurun ister ayaküstü bir iki kelime konuşun, karşınızdaki insanın duruşunu anlarsınız. Bu duruş, bir bakış ile bir gülümseme ile bir söz ile kendini gösterir. Tabii ki bazen bunu bilemeyiz, yaşadıkça anlarız o insanın hayatı boyunca nasıl bir duruş sergilediğini.  

İnsanı insan yapan sağlam bir duruşa sahip olmasıdır. Peki, sağlam duruş, deyince ne anlıyoruz? Hani bazen bir insandan söz ederken adam gibi adam, deriz; aslında burada bahsedilen, sağlam karakter ve kişiliktir. Bu aynı zamanda ruhun gelişmiş olduğunu gösterir. Biliyorsunuz, önceki yazılarımda söz etmiştim, benim için iyi ve kötü insan yoktur; ruhu gelişmiş, ruhunu geliştirmek isteyen ve hiç geliştirmek istemeyen insanlar vardır…

Bu sağlam duruşlu insanların öz saygıları yüksektir. Dik duruş sergileyen insanlar gördüğünüzde bilin ki onlar öz saygı sahibidir. Rüzgâr nereye eserse oraya gitmezler. Rüzgârın esişine rağmen orada belli bir duruşla dururlar. Daha doğrusu nerede durmaları gerektiğini bilirler. Bir de zikzak dokuyan ruhlar var; sabah başka, akşam başka, yarın başka davranırlar. Onlar, para, mülk, mevki gibi konularda kendi çıkarlarına göre hareket ederler. Rüzgâr ne taraftan eserse oraya yönelir veya su ne tarafa akıyor ise o tarafa meyil verir. Böyle bir duruş değildir benim bahsetmek istediğim. Yıllar geçse de sözünün arkasında durmak, aynı zamanda şartlar ne olursa olsun, yalnızca kendi hakkını değil başkalarının hakkını da korumak, savunmaktır sağlam duruş. Hiçbir zaman egolarına yenik düşmeden çizgisini korumaktır. İşte böyle davranan insanlar her zaman güven verir. 

Para, mülk, makam, mevki; bunların hepsi geçicidir. Bugün para vardır yarın olmaz, bugün makamın, mevkin iyi yerdedir ama yarın olmaz. Hiçbir insanın parası, mevkisi, ünü, şöhreti, kariyeri için onurunuzdan yani duruşunuzda ödün vermeyin. Parası var diye, iyi bir kariyeri, mevkisi var diye bir insanı seviyormuş gibi yapmayın. Bir duruşunuz ve çizginiz olsun. Çünkü hayatınız boyunca hep o duruşunuzla anılacaksınız. Hiçbir zaman para, mal, mülk ve şöhreti karakterinizden ve kişiliğinizden önde tutmayın. Aslında ilkeli duruş insanın özünden, benliğinden gelir. Eğer benliği sağlamsa karşılaştığı her durum ve kim olursa olsun her insan karşısında aynı duruşu sergiler, çelişkileri olmaz. Hatalı da olsa söylediği sözün arkasında durur.

Sırası gelmişken hemen bir örnek vereyim. Belli bir eğitim almış bir insan, diyelim ki iki sene önce size söz verdi, şu zamanda şunu yapacağım, diye. İki yıl geçmesine rağmen sözünü yerine getirmiyor, siz hatırlatıyorsunuz yapacağı şeyi, “Yok böyle söz söylemedim,” diyor. Sözünü yerine getirmediği gibi bir de inkâr ediyor. İşte o anda o kişi yalan söylemiş oluyor, bu da onun hayata karşı duruşunu gösteriyor. Tamam, o anda şartları yapmaya elverişli değildir ama en azında verdiğin sözü inkâr etmesin. İşte burada karakter ve kişiliğin zayıflığı ortaya çıkıyor.

Her insanın hayatı boyunca ortaya koyduğu bir duruşu ve de ilkesi vardır. Bu duruş, kişiliği, karakteri, kimliği, ırkı, kanı, ailesi, okulu, eğitimi, tarihi ve coğrafyasının etkisiyle şekillenir. Tabii ki insan bu duruşu, çocukluk yıllarında önce aileden, sonra okuldaki eğitimden, sonra da çevresinden alır. Zaman içinde insan kendisindeki eksikleri fark edip ruhunun gelişimine izin vererek duruşunu sağlamlaştırır. Çünkü ancak ruhunu geliştirerek duruşundaki yanlışları düzeltebilir. Önemli olan bir yanlış duruşa sahip ise onun farkına varıp düzeltmesidir.

Nasıl ki gövdeyi ayakta tutan omurgadır, insanı ayakta tutan, şahsiyetli ve onurlu yapan da prensiplerdir. İnsan duruşundaki istikrar ile çevresinde güven yaratır ve insanı insan yapan dik duruştur. Yapılan hataların arkasında durmak da bir dik duruş göstergesidir.

Bir insanın hakkında düşündüklerinizi yüzüne söyleyebilmek de bir dik duruştur. Örnek olması açısından yaşadığım bir olaydan bahsedeyim. Altı sene önce bir arkadaşım beni kırk senelik arkadaşı ile tanıştırdı. Arkadaşım bana, “Bu kişi bazı olumsuzluklar yaşıyor ona şifa ve rehberlik çalışması yapar mısın?” diye sordu, “Tamam,” dedim. Bu kişiyle şifa çalışması yaptım. Sonra bu kırk yıllık arkadaş, bizi tanıştıran arkadaşımın bazı konularda çok açık bir şekilde olumsuz davranışlarını gördüğünü anlattı. Ama bu olumsuzlukları o arkadaşımın yüzüne söyleyemedi, “Sen bu konuda haksızın, hatalısın,” diyemedi. Çünkü kendilerinin o arkadaştan menfaatleri vardı. Eğer söylerse bu sefer çıkar ilişkisi bitmiş olacaktı ve bunu göze alamamıştı, menfaat uğruna duruşundan taviz vermişti. Ama bu kişiye sorsanız dik duruşlu olduğunu söyler. Ne olursa olsun eğer haksızlık varsa hiçbir menfaate bakılmadan söylediğinin arkasında durmak gerekir. Arkasından haksız olduğunu söyleyip yüzüne menfaat için gülmek olmaz. Bu tutum, insanın nasıl bir duruş sergilediğini gösterir.

Bir örnek daha vereyim. Bir kişi, çok samimi avukat arkadaşının yüzünden çok önemli bir mahkeme davasını kaybediyor. Başka bir arkadaşına olayı anlatırken, avukat arkadaşını şikâyet ediyor. Olayı dinleyen arkadaşı, olabilir, canı sıkılmış dertleşmek istemiş, derdini anlatması normal, diye düşünüyor o sırada. Ama sonra suçladığı avukat arkadaşı geliyor davayı kaybedenin evine. Davayı kaybeden sanki o sözleri söylememiş, hiç şikâyet etmemiş gibi avukatına güzel sözler bir de onu öyle şımartıyor ki sadece o anda baktım. Davayı kaybedenin burada yapması gereken neydi? Eğer arkadaşının hatası varsa bunu yüzüne söyleyebilirdi. Ama bunu söylemek yerine gelecekteki çıkarlarını da düşünerek, avukata karşı dik duruş sergileyemiyor. İşte bu kişiler ruhlarını geliştirmek istemeyen, günümüzü iyi geçirelim gerisi önemli değil, diye düşünen, her duruma göre duruş alan insanlardır. Böyle kişiler kendi menfaatlerinden başka hiçbir şeyi görmezler. Önce kendi nefislerine esir olurlar, sonra da güç kimin elinde ise ona esir olurlar.

İnsan olmanın muhteşem erdemi, hayat ne getirirse getirsin korumaktır duruşunu. Güne, kişilere, çıkarlara, rüzgâra göre asla şekil almamalı insan!

Derler ya “Çam gibi sağlam, servi ağacı gibi dimdik olmalı insan.” Tam da öyle olmalı ve onurlu bir yaşamı aşk edinmeli insan! İster iş ilişkileri olsun ister kadın erkek ilişkileri; yalnız kalmamak için rüzgâra göre hareket edenler bilmeliler ki bu şekilde kendi duruşlarından, karakterlerinden, ruhlarından vazgeçiyorlar.

Dik duruş bir yanıyla da her zaman ve her koşulda adaletli davranmaktır. Kendimize nasıl adil davranılmasını istiyorsak kim olursa olsun başkalarına da adaletli davranmak bizim dik duruşumuzu gösterir. Sırf kendi çıkarınız için haksızlığa uğramış birinin hakkını korumaktan kaçınıyorsanız veya haksızlık yapan kişiye yaptığı davranışın yanlış olduğunu söyleyemiyorsanız sizin dik duruşlu olduğunuzdan söz edilemez.

Gün sonunda insan gene kendi ile baş başa kalıyor. Aynaya baktığında kendini görüyor. O aynada ne gördüğünüze bakın. Dik duruşunuzu hangi konularda hangi kişilere karşı korudunuz ya da koruyamadınız? Bunlarla yüzleştiğinizde ruhunuzun gelişmesine yardımcı olursunuz. Unutmayın prensip sahibi olmak katılık, şekilcilik, hoşgörüsüzlük değildir. Dik duruş güven verir ve insanın kendine sadık kalmasını sağlar.

Charles Bukowski, “Kalabalığa karışmak için hiçbir özellik gerekmez. Ama yalnız ve dik durmak için gerçekten çok şey gerekir,” demiştir. Unutmayalım ki, dik duruşumuz sadece bize güç vermeyecek, olumsuzlukların içinde umut aşılayacaktır birçok kişiye… Nasıl ki sokaktaki, caddedeki lambalar ışık veriyorsa insan da dik duruşu ile topluma insanlığa ışık vermelidir.

İki aydır “ho’oponopono” adı verilen bir arınma çalışmasını paylaşıyorum. Bazı sevgili okuyucularımdan bu çalışma ilgili özelden şu mesajları aldım: Düzenli olarak yaptığımızda kendi üzerimizde bazı farkındalıklara eriştiğimizi gördük ve kendi üzerimizde olumlu değişiklikler başladı. Her zaman söylediğim gibi, hangi çalışma yapılırsa yapılsın, sabırla ve disiplinle ama en önemlisi de inanarak yapılınca mutlaka olumlu sonuç alınacaktır. İnsan yeter ki kendi üzerindeki olumsuzlukları kabul edip değişmek istesin. Bugün de üç farklı konudaki arınma çalışmasını aşağıda paylaşıyorum. Ama önce ilk defa okuyacaklar için “ho’oponopono” ile ilgili bilgi vermek istiyorum.

Ho’oponopono, Havai halkının kullandığı bir kendini arındırma yöntemidir. Bu yöntemi Joe Vitale’in kitabı “Zero Limit” aracılığı ile batı dünyasına tanıtan ve meşhur eden kişi Dr. Ihaleakala Hew Len oldu. Doktorasını Iowa Üniversitesi’nde yapmış olan Dr. Ihaleakala Hew Len, uzun yıllar Havai Devlet Hastanesi’nin suç işleyen akıl hastaları ile ilgilenen adli biriminde uzman psikolog olarak çalışmış. Hastalarıyla elde ettiği mucizevi sonuçlar çok ilgi çekmiş. Kullandığı yöntemler öyle etkiliymiş ki zamanla yatan hastaların tümü taburcu edilmiş, sonunda dört yıl içinde birim kapatılmış. Dr. Len’in kullandığı bu yöntem, 1982 Kasım’ından beri güncelleştirilmiş Ho’oponopono uygulaması yapan Hawaiili şaman Morrnah Nalamaku Simeona sayesinde ortaya çıkmış. Tüm dünyada bu yönteme ün kazandıran, öğrencisi Dr. Ihaleakala Hew Len ve Joe Vitale oldu.

Şimdi çalışmaya geçelim:

1) “Kendimi koşulsuz olarak olduğum gibi sevmemi, kabul etmemi ve değerimi bilmemi engelleyen içimde bana, aileme, atalarıma ait her ne varsa her ne oluyorsa hepsi bütün zamanlarda, bütün boyutlarda, bütün evrenlerde temizlenip, arınıp, şifalanıp sıfır noktasına ulaşana kadar andan ana ho’oponopono” dedikten sonra;

“Seni seviyorum”

“Özür dilerim”

“Lütfen beni affet”

“Teşekkür ederim.”

Niyeti bir kere, sonraki dört cümleyi istediğiniz kadar, kendinizi rahatlamış hissedene kadar tekrar edebilirsiniz.

2) “Bilinçaltında biriken tüm korkular, tüm eleştiriler, değersizlik duyguları, suçluluk duyguları, baskılanma duyguları, hata yapma korkusu ve tüm olumsuz enerjiler her ne varsa her ne oluyorsa hepsi bütün zamanlarda, bütün boyutlarda, bütün evrenlerde temizlenip, arınıp, şifalanıp sıfır noktasına ulaşana kadar andan ana ho’oponopono” dedikten sonra;

“Seni seviyorum”

“Özür dilerim”

“Lütfen beni affet”

“Teşekkür ederim.”

Niyeti bir kere, sonraki dört cümleyi istediğiniz kadar, kendinizi rahatlamış hissedene kadar tekrar edebilirsiniz.

3) “İnsanlar tarafından iyi niyetimin suiistimale uğramasına neden olan her ne varsa her ne oluyorsa hepsi bütün zamanlarda, bütün boyutlarda, bütün evrenlerde temizlenip, arınıp, şifalanıp sıfır noktasına ulaşana kadar andan ana ho’oponopono” dedikten sonra;

“Seni seviyorum”

“Özür dilerim”

“Lütfen beni affet”

“Teşekkür ederim.”

Niyeti bir kere, sonraki dört cümleyi istediğiniz kadar, kendinizi rahatlamış hissedene kadar tekrar edebilirsiniz.

Kaynak: Dr.Ihaleakala Hew Len ve Berna Özcan

Anılarımı anlatmaya kaldığım yerden devam ediyorum. Bir önceki anıda dokuz yaşındaki çocuğun dördüncü sınıfa geçtiği yaz aklındaki deniz hayalleri ile evdeki tatil programının neden örtüşmediğinden bahsetmiştim. Yine sandığın başında çocuk. Bakalım tatilde yaşadıklarından hangi anıyı serbest bırakacak, hep birlikte okuyacağız? Çocuk anahtarı eline alıp açtı sandığı ve ilk gördüğü de tatilde arkadaşının onun üzerinde bıraktığı iz oldu.

Sabırsızlıkla beklediğimiz yaz tatilinin ilk günleri geçmişti bile. Ağabeyimin ve kardeşimin sünnet düğünü için hazırlıklara başlanmış, evde tatlı bir telaş yaşanıyordu. Sıra sünnet düğünü için giyeceklerimizi almaya gelmişti. Alışveriş için ailece vapurla Avrupa yakasına geçtik. Vapur yolculuğunu çok seviyordum. Adaya her gidişimizde kenarda oturup denize bakmak çok hoşuma gidiyordu. Vapur tutkum hiç değişmedi, hâlâ vapurla yaptığım yolculuklar mutlu eder beni. Alışverişe çıktığımızda da babam araba ile karşıya geçmenin zaman alacağını, rahatça dolaşabilmemiz için en güzelinin vapurla gitmek olduğunu söylediğinde çok sevinmiş, mutlu olmuştum. Çünkü araba yolculukları kısa mesafe bile olsa beni tutuyordu. Üstelik denizi seviyordum, vapurda yine kenara oturacak ve denizi seyredecektim. Vapura bindiğimiz zaman babam bize pamuk şekeri alırdı, bir yandan onu yer bir yandan denizi seyrederdim ve bütün bunlar beni çok mutlu ederdi. Öyle ki yolculuk hiç bitmesin, vapur iskeleye yanaşmasın isterdim. Alışveriş için karşıya geçtiğimiz o gün de öyle oldu; pamuk şekerim ve yolculuk hiç bitmesin istedim.

Sıra alışverişe geldiğinde bana alacakları elbise konusunda tabii ki babam ve annem ile aramızda görüş farklılığı ortaya çıktı. Hiç unutmuyorum; babam, kırmızı, pembe renginde üstelik kenarları fırfırlı gösterişli bir elbise almak istedi. Oysa ben öyle bir elbise istemiyordum. Fırfırları olmayan, sade, sarı bir elbise istediğimi söyledim. Oldum olası sarı rengi çok severim. Babama göreyse sarı soluk bir renkti, canlı renklerde bir elbise giymemi istiyordu. Ben tabii ki babamın istediğini değil kendi beğendiğimi aldım. Ama hemen söyleyeyim, beyaz bir elbiseydi aldığımız çünkü çok istememe rağmen sarısını bulamamıştık. Sonuçta kendi beğendiğim elbiseyi almıştık ve “O elbiseyi ben giyeceğim, babam giymeyecek,” demiştim anneme… Bu her zaman böyle oldu, kıyafet seçimi veya bir yere gitmek konusunda kendi isteğimle karar vermeyi seçtim hep. Çünkü kendi isteğimle bir giysi alırsam veya bir yere gidersem mutlu oluyordum. O kırmızı fırfırlı elbiseyi de babam mutlu olacak diye alsaydım ben mutsuz olacaktım.

Alışverişimizi bitirip keyifle eve döndük. Kapıyı anneannem açtı. Sevinçle boynuna atladım, neredeyse iki senedir görmemiş, özlemiştim. Anneannem, dayım, onun eşi ve teyzemle birlikte Malatya’dan gelmişti. Ev bir anda kalabalıklaşmıştı ve bu bizi çok mutlu etmişti. Çünkü dayım bizleri çok severdi, bizimle şakalaşır, özellikle ablama çok takılırdı. Dayımın yanında kendimi çok rahat hissederdim. O, amcalarım gibi değildi. Dayımın hiç öyle sert konuşmalarına tanık olmadım. Onun için gelmelerine çok sevinmiştim. Bir de anneannem ve teyzem, anneme hep yardım ederlerdi. Özellikle anneannemin yöresel yemekler ve tatlılar yapması başka bir güzellikti. Benim yemekle fazla aram olmadığı hâlde çok severdim anneannenim yemeklerini; onun yöresel yemeklerinin farklı bir lezzeti oluyordu.

Bu arada deniz gitme planlarımız hâlâ vardı, her gün içimden ne zaman denize gideceğimizi sorup duruyordum ama sünnet düğününün bitmesini beklemem gerekecekti. Bu bekleyiş günlerini, arkadaşlarımla apartmanın bahçesinde oynayarak geçiriyordum. Apartmanda benden iki üç yaş büyük bir erkek arkadaşım vardı. Sakin, uysal bir çocuktu. Hiçbir zaman sorun yaşamadık, onunla hep iyi anlaşır, oynardık. Ben onlara giderdim, o bize gelirdi. Gene bahçede oynadığımız bir gün onun kız kuzeni geldi. Aynı yaştaydılar ama kuzeninin huzursuzluk çıkaran, aksi bir yapısı vardı. Aralarında bir kavga çıktı. Arkadaşıma, “Deli Rahmi, deli Rahmi,” diye bağırdı. Arkadaşım da onun saçını çekti. Ben arkadaşıma “Yapma,” dedim. Kuzeni hemen arkadaşımın annesine gidip “Rahmi saçımı çekti,” diye şikâyet etti, kendi yaptığını anlatmadan. Annesi arkadaşıma neden böyle davrandığını sordu. O da “Sana da deli Şeniz, deli Şeniz, derseler ne yaparsın? Sesini çıkarmaz mısın?” diyerek davranışına neden olan olayı tam olarak anlattı. Annesi olayı dinledikten sonra, “Gene de yapmaman gerekirdi. Onun sana deli demesi ile deli olmuyorsun, boş ver,” dedi. Ben, sadece sessizce olan biteni gözlemledim.

Eve dönünce anneme anlattım olayı. Sonra kendi kendime düşündüm ve “Evet, arkadaşım haklıydı” dedim. Ama bence saçını çekme yerine o kişiye “Seninle arkadaşlık yapmayacağım” demesi yeterli olurdu. O anda oyun alanını terk etmeyi veya onu oyuna almamayı seçebilirdi. Böyle durumlarda tabii ki insan kendini koruyacak ama şiddete başvurmadan. Karşı taraf size sözlü olarak kötü davranışta bulunmuş ise sizin ona, “Bu davranışından dolayı seninle görüşmeyeceğim,” demeniz yerinde olacaktır.

Eğer arkadaşımın annesinin söylediği gibi sesini çıkarmayıp olayı olduğu gibi kabul etseydi ne olurdu? Kuzeni ona karşı aynı davranışı tekrar tekrar yapar ve arkadaşım her defasında üzülürdü. Bilinçaltı, yaşanan her üzücü olayı kaydeder. Yetişkinlik döneminde bir başkasından aynı davranışları gördüğünde gene ses çıkaramaz ve onu kabul eder, içine atar. Çünkü çocukluğunda ailesi ya boş ver uyma ona ya ayıp olur ya da karşı taraf küsmesin demiştir. Bu şekilde büyüyen insan, içine atarak kendini üzer ve zamanla üzüntü fiziksel sağlığı tehdit eder.

Bir insan çocukluğunda kendini korumazsa sonra hep böyle üzücü davranışlarla karşılaşıyor ve hayatı kısır döngü gibi gidiyor. Yetişkinlik döneminde de kendi hakkını koruyamıyor. Arkadaşımın annesinin söylediği gibi büyükler, “Ayıp olur” ya da “Boş ver,” dediği için büyüyünce de hep boş verirsiniz, size sözle ya da davranışla yapılan haksızlıklara karşı sessiz kalır, içinize atarsınız. Bunlar bilinçaltına yerleşerek günün birinde su yüzüne çıkar. Bu defa tepkileriniz daha büyük olur. Aslında insanın kendisine olan özsaygısı çocuklukta başlıyor. Ama çocuk bunu bilemez, öğretecek olan yine ailedir. Sözle veya davranışla haksızlığa uğrayan çocuğun kendini ifade etmesi için aile teşvik etmelidir. Aksi hâlde ileride çocuğun zarar göreceğini bilmelidir. Fakat çoğu aile bunu üstünde durmaz bile maalesef.

Ayrıca çocuğun belli yaşa geldikten sonra artık kendi kararlarını vermesi gerekiyor. Dokuz yaşındaki çocuk ne giyeceğine ne yiyeceğine kendisi karar vermelidir. Aileler her zaman kendi isteklerinin yapılmasını ister ya da kendilerini mutlu edecek davranışlar bekler çocuktan. Aslında baktığınızda tabii ki aile çocuğun kötü olmasını istemez ama çocuğun da içinde arzuladıkları vardır. Ailesi mutlu olacak diye kendisinin mutlu olmayacağı bir şeyi niye yapsın çocuk? Tamam, aile çocuğa gerçekten zarar verecek bir durum olduğunda müdahale eder ve bunun nedenini de çocuğa açıkça söyler. Ama bir kıyafet seçimini kendisine bırakmak çocuğa zarar vermez. Kıyafet seçiminde bile aile fikrini ısrar etmeden söylemelidir.

Kararlı olarak yetiştirilen çocuk ileri yaşlarda ne istediğini bilir. Çelişkiler içinde yaşamaz. Dik bir duruşu olur.

Bu ayki bilgelik hikâyemiz farkındalık yaratmak üzerine. Hikâyeye geçmeden önce kendimize soralım, “Biz etrafımızdaki insanlarda ve sevdiklerimizde farkındalık yaratmak için ne yapıyoruz?” Bunun en güzel yolu, yaşadığımız süreçte bir kişide bile olsa farkındalık yaratıp onun, hayata başka bir gözle bakmasına ya da yoluna ışık tutarak yaşamını daha iyi hâle getirmesine katkı sağlamaktır.

Bazen size, “Bu kadar insan var, nasıl değiştireceksin?” diye sorarlar ya da yardım ederken “Bu kadar insana nasıl yardım edeceksin?” diye sizi sorgularlar. Bunların hiçbirini duymayın. Yalnızca bir canlıya bir faydanızın olması bile çok önemli. Çünkü o zincirleme olarak devam edecektir. Bugün bir kişide farkındalık yaratırsınız, yarın iki kişi olur; bu daha da çoğalır, yeter ki negatif düşünen insanların size söylediği olumsuz sözleri duymayın. Şimdi hikâyemize geçelim. Sizler için de bir farkındalık yaratmasını dilerim.

DENİZYILDIZI HİKÂYESİ

Adamın biri, güneşin doğuşunun keyfini çıkarmak için sabaha karşı okyanus sahiline iner. Uzakta birini görür. Biraz yaklaştığında sahile vuran denizyıldızlarını okyanusa atan bir çocuk olduğunu fark eder. Çocuğa yaklaşarak sorar:

–­­­ Denizyıldızlarını neden okyanusa atıyorsun?

Çocuk der ki:

– Güneş yükseldi mi sular çekiliyor. Onları suya atmazsam susuzluktan ölecekler.

Adam devam eder:

– Sahil kilometrelerce uzanıyor ve binlerce denizyıldızı var, hangi birini atacaksın? Ne fark edecek ki?

Çocuk, adamı dinledikten sonra bir denizyıldızını daha okyanusa atar ve cevap verir:

– Bu denizyıldızı için fark etti.

Adam, çocuğun yalnızca okyanus manzarasının keyfini çıkarmaya gelmeyip bir fark yaratmak istediğini anlar ve ona katılarak bütün sabahı okyanusa denizyıldızı atarak geçirir.

“İyiliğin Gizliliği Ne Kadar?” başlığıyla 18 Ocak 2022 tarihinde yazdığım yazıda yaptığımız iyiliklerin beklentisiz ve gizli olması gerektiğinden bahsetmiştim. Yine o yazımda, “Şimdi bazılarınız şunu diyecek: Karşılık beklemeden o kadar çok iyilik yapıyorum ama çok suiistimal ediliyor, acaba yanlış kişilere mi iyilik yaptım ya da yapıyorum?” demiş ve bu konuya zamanı gelince değineceğimi yazmıştım. Bugünkü yazımda işte bu sorulara yanıt bulmaya çalışacağız.

Yaptığınız her iyiliğin ve iyi niyetinizin sıkça suiistimal edilmesi hatta bunu beklentisiz yapmış olmanıza rağmen kötü davranış ve sözlere maruz kalmanız size “Yanlış kişilere mi iyilik yapıyorum?” sorusunu sordurabilir. Ama endişelenmeyin, siz yanlış değilsiniz, sizi kullananlar yanlış kişiler; yanlış da demek istemiyorum; ruhunu geliştirmek istemeyen insanlar. Ben artık insanları iyi ve kötü kavramlarıyla değil de ruhunu geliştirmek isteyen ve istemeyen olarak tanımlıyorum. Yazılarımda da onlardan bu şekilde bahsedeceğim.

Her insan iyilik yaptığında ister maddi ister manevi olsun, kendin gücüne, imkânlarına göre yapar. İyilik yapmak vicdan ve merhamete dayanır. Peki, vicdan ve merhametin altında ne var? Sevgi var. Bu sevgi, bütün canlılara var. O zaman iyiliği hiçbir canlıyı ayrıt etmeden yapıyoruz. Bazı insanlar bu iyilikleri kaldıramıyor, size değersizlik duygusu yaşatıyor, bazıları ise suiistimal ediyor iyi niyeti kullanıyor. Bir şey istiyor, yapıyorsunuz. Tekrar istiyor gene yapıyorsunuz, tekrar istiyor gene yapıyorsunuz. Bu artık bir görev hâline gelmiş oluyor.  Kendi menfaatleri için sizden bir şey isterken kendilerini çok uyanık, kurnaz sanıyorlar. Hâlbuki sadece günü kurtarıyorlar. Diyeceksiniz ki “Peki nasıl ayırt edeceğiz böyle insanları?” Hepimizin bildiği bir söz vardır halk arasında, “İyilik yap denize at,” derler. Evet, bu söze çok inanırım burada çok ince bir çizgi var; iyilik yapılır ama kendinizi kullandırmayın.

Bazen öyle bir durum olur ki iyilik yaptığınız insanlardan nankörlük görürsünüz. (Nankörlük ile ilgili yazım zamanı gelince yazacağım.) Bu sizi üzer ve bir başka yakın arkadaşınız veya dostunuz ile paylaşırsınız. Size şu cevabı hemen yapıştırırlar: “Yapmasaydın.” Çoğumuz bunu yaşamıştır. İşte bu durumda siz artık kimseye iyilik yapmak istemiyorsunuz. Çünkü güven bitiyor, “Bu kişiye iyilik yapıyorum ama acaba gerçekten ihtiyacı var mı? Yoksa amacı benim iyi niyetimi kullanmak mı?” soruları zihninizi kurcalayıp duruyor. O zaman ne oluyor? “İnsanlık öldü mü?” dedirten durumları sıkça yaşıyoruz. Zaten paylaşmanın gitgide azaldığı bir dünyada yaşıyoruz, yardımlaşmanın her geçen gün azaldığını görüyoruz.

Yaşadığımız süreçte hayatımıza iyi ve çürük meyveler hep girecek. Tıpkı pazardan ya da marketten aldığımız meyvelerin içinden bir ya da birkaç tane çürük çıkması gibi. Eve gelince fark ettiğimiz o çürük meyveler için söylenip satıcıya kızarız, “Dürüst değilmiş,” diye. Hazmetmemiz zorlaşır. İşte yaşamımızda yaptığımız iyiliklerde de böyle bir ya da birkaç kişi çıkacaktır karşımıza. İyilikleriniz suiistimal edilir, iyi niyetiniz kullanılıp üstüne bir de olumsuz sözler ve davranışlarla karşılaşırsınız. O anda kendinizi suçlamaya başlarsınız, “Keşke yapmasaydım iyiliği, değmeyecek insanmış,” dersiniz. İçinizde bu kızgınlığı yaşar durusunuz.

İşte burada kendinize şu soruyu sorun: İyiliği niçin yaptınız? Bir menfaat beklemeden o kişinin ihtiyacı görülsün diye mi, sorunu çözülsün diye mi, yoksa size iyi bir insan desinler diye mi? Yoksa gerçekten her kim olursa olsun iyilik yapmak taraftarı mısınız? Kendinize ne kadar dürüst olursanız ve kendinizi tanırsanız kesinlikle o kadar az üzüntü yaşar ve sınırlarını çizmiş olursunuz.

Şimdi gelelim suiistimal edenleri ayrıt etmeye. Konuyu gene örnekle açıklayacağım. Pazar veya marketten aldığınız meyveler çürük çıktı ya da pastaneden aldığınız bir ürün bayat çıktı. İkinci kez gene aynı yerde alıyorsunuz gene aynı sorunu yaşıyorsunuz. Üçüncü kez aynı pazar esnafı, aynı market veya aynı pastaneden alır mısınız? Tabii ki almasınız. İşte birisine merhametiniz ve vicdanınızla koşulsuz iyilik yaptığınızda da böyledir. Bakıyorsunuz ki sürekli sizin iyiliğinizi suiistimal ediyorlar. Tabiidir ki bir daha o kişiye iyilik yapmazsınız. Örneğin iş yerinden evinize servis ile geliyorsunuz. İş arkadaşlarınızdan biri servis şoförüne, “Şu yoldan gidersen orada 5 dakika dur, bir şey alacağım,” diyor. Adam duruyor. Bu, bir oluyor, iki oluyor, sonra üç ve dört oluyor. Artık bu, kullanma ve yapılan iyiliği suiistimal etmek oluyor. Çünkü servis şoförü yolu uzatıyor, evine geç gidiyor, zaman kaybediyor. Bu davranışı sergileyen insana sorduğunuzda, ”Ne var ki? Benzin ondan mı gidiyor, sanki taş atıp kolu mu yoruluyor? 20 dakika geç gitsin, 15 dakika beklesin, ne var bunda?” diyor. Bir de bunu söylüyor! Kendinizi o servis şoförünün yerine koyun; ne hissedersiniz? İnsan kendini değersiz hissetmeye başlar, yaptığı iyilik görevi hâline gelmiş olur. Ya da bir insan sizi hiç aramıyor sormuyor, hep bir şey istediğinde arıyor, sonra tekrar ortandan kayboluyor, bu böyle kısır döngü gibi gidiyor.

İşte böylece iyiliklerinizi görevin hâline getiren, kullanıldığınız ve suiistimale uğradığınız insanlardan uzak durmaya başlıyorsunuz. Tabii ki iyilik yapılacak. Üstelik sadece tanıdığınız değil hiç tanımadığınız insanlara nerede olursa olsun iyilik yaparsınız, sivil kuruluşlara yardım edersiniz. Zaten sizin kalbinizde yardım etmek, iyilik yapmak varsa Allah karşınıza mutlaka gerçekten ihtiyaç sahibi olan insanları çıkarıyor, bundan hiç şüpheniz olmasın. 

Derler ya bir kere yanılırsın, iki kere yanılırsın ama üçüncünde artık dersini almış olursun. 

Benzer şekilde iş yerinde bir arkadaşınıza işini bitirmesi ve onun da bir an önce evine gitmesi için yardım ediyorsunuz ya da iyilik yapıp iş yükünü hafifletmek için destek oluyorsunuz. Sonra bir bakıyorsunuz o iyilik ya da yardım etmek sizin göreviniz hâline gelmiş, bir ya da iki kere yaptınız diye sürekli sizden istemeye başlamış, iyi niyetiniz suiistimal edilmiş. Burada da sözüm o yardımı isteyenlere. İyilik ve yardım eden insanları kullanmadan ve suiistimal etmeden yardım istenecek. Burada iyiliğin şartlı olduğundan bahsetmiyorum. Sadece altını çizerek söylüyorum, kimseyi kullanmadan yardım isteyin. Buradaki ince çizgiyi çok iyi ayırt etmek gerekiyor. “Nasıl olsa o vicdanlı, o merhametli, o yapar,” dediğinizde işte o sürekli kullanmaya girer.

Zaten gerçekten kalbinde hiçbir beklenti olmadan bütün canlılara iyilik ve yardım yapmak isteyen, o anda o işin ya da sorunun çözülmesi niyetini taşıyan kişiler kendilerini çok iyi belli ederler. Kimseye bir şey kanıtlamak zorunda değilsiniz.

Unutmayın ki hayatımıza çürük meyveler girer ama sizler derslerinizi alırsanız bu çürük meyveler azalır ve yerine olgunlaşmış meyveler girer. Önemli olan sizin değişmeniz ve derslerinizi almanız, farkındalığınızın ve ışığınızın artmasıdır.

Yaptığınız iyiliklerin karşısında nankörlük mü gördünüz? Hiç üzülmeyin. Çünkü her zaman söylerim kaybeden siz olmazsınız, aksine kazanan yine siz olursunuz. İyi niyetle yapılan her şeyin ödülü vardır. En önemli ödül ise vicdan rahatlığıdır.

Yazımı, çok beğendiğim bir akrep hikâyesi ile noktalamak istiyorum.

Hintli bir adam suda bata çıka ilerlemeye çalışırken bir akrep görür ve onu kurtarmaya karar verir. Parmağını uzatır ama akrep onu sokar. Hintli tekrar akrebi sudan kurtarmaya çalışır ama akrep onu tekrar sokar. Yakınlarındaki başka biri adama, sürekli onu sokmaya çalışan akrebi kurtarmaya çalışmaktan vazgeçmesini söyler. Ama Hintli adam şöyle der:

“Sokmak akrebin doğasında vardır. Benim doğamda ise sevmek var. Neden sokmak akrebin doğasında var diye kendi doğamda olan sevmekten vazgeçeyim?”

Siz de birkaç çürük meyve var diye iyilikten vazgeçmeyin. Hiçbir beklenti olmadan iyiliklerin çoğalmasını dilerim.

Louise L. Hay’in birkaç kitabını daha önce paylaşmıştım. Bu ay paylaşacağım kitap ise Hay’in, düşünce ve duygularımızın yol açtığı fizyolojik sorunları anlatan “Tüm Hastalıkların Zihinsel Nedenleri” adlı kitabı.

Pek çoğumuz hastalıkların nedenlerini araştırırız ve bulduğumuz nedenler genellikle bilinçaltımızda yatan olumsuzluklar olur. Bu durumda yapmamız gereken bilinçaltındaki o olumsuzlukları dönüştürmektir. İçimizde biriktiğimiz olumsuz duygular ve düşünceler bedensel birtakım işaretlerle dışa vururlar. Örneğin yüzümüzde çıkan bir sivilce bile bazen içimizde biriktirdiğimiz kızgınlık duygusundan olabilir. Bağışıklık sistemimiz zayıflarsa hasta oluruz. Bağışıklık sistemimizi zayıflatan nedenlerden biri ise zihinsel ve ruhsal sorunlardır.

Bilim adamları her bir hastalığın insan üzerinde nasıl bir psikolojik etki yaptığını araştırıp bilgi olarak paylaşırlar. Louise L. Hay’in bu kitabında da hastalıkların olası nedenlerini ve onları ortadan kaldırmak için gereken yeni düşünce modellerini bulabilirsiniz.

Aşağıda “Tüm Hastalıkların Zihinsel Nedenleri” kitabından kısa bir bölümü bulacaksınız. Şifa olsun.

“…

Bir rahatsızlığı kalıcı bir biçimde ortadan kaldırabilmek için önce onu yaratan zihinsel nedeni çözüp halletmemiz gerekir. Ama çoğunlukla nedeni bilmediğimiz için nereden başlayacağımızı da bilemeyiz. Eğer siz, çektiğim bu ağrıların nedenini bir bilsem, diyorsanız, sanırım bu kitap hem nedenleri bulmanız için bir anahtar hem de zihinsel ve bedensel sağlığı yaratacak yeni düşünce kalıplarını oluşturmanız için yararlı bir rehber olabilir.

Şunu öğrendim: Hayatımızdaki her rahatsızlık için (bu rahatsızlıkların ortaya çıkması için) bir ihtiyaç vardır. Yoksa o rahatsızlığı yaşamazdık. Belirti (araz) sadece dışsal bir sonuçtur. Zihinsel nedeni çözüp ortadan kaldırmak için içimize yönelmeliyiz. İrade gücü ve disiplinin işe yaramamasının nedeni de budur. Onlar sadece dışsal sonuçla savaşırlar. Bu, zararlı bir otu kökünden söküp atmak yerine yapraklarını budamaya benzer.

Bedende en çok rahatsızlığa neden olan düşünce kalıpları; eleştirme, kızgınlık, içerleme (gücenme) ve suçluluktur. Örneğin, eleştirme eğer alışkanlık hâlini alırsa artrit (eklem iltihabı) gibi hastalıklara yol açabilir. Kızgınlık, bedende, kabaran ve yanan bir iltihaplanmaya dönüşebilir. Uzun süren bir içerleme insanı zehirler, yavaş yavaş yiyip bitirir ve en sonunda urlara ve kansere yol açabilir. Suçluluk duygusu, daima cezalandırma peşindedir ve acıya yol açar. Sağlıklıyken zihinlerimizi bu negatif düşünme kalıplarından arındırmak, daha sonra panik hâlindeyken ya da bıçak altına yatma tehdidiyle karşı karşıyayken bunları söküp atmaya çalışmaktan çok daha kolaydır.

Bunu izleyen sayfalarda sunduğum, zihinsel karşılıklar listesi, uzmanların yıllardır sürdürdükleri çalışmaların, benim hastalarımla yaptığım çalışmalarımın ve seminerlerimin sonuçlarından derlenmiştir.

…”

(Louise L.Hay)

Evet, anılarımı yazmaya kaldığım yerden devam ediyorum. En son, piknikte yaşananların bende nasıl bir iz bıraktığından bahsetmiştim. O, dokuz yaşındaki çocuk şimdi elindeki anahtarla sandığı açıyor ve bir anıyı daha serbest bırakıyor.

Yaz gelmiş, okullar tatil olmuştu. Kardeşimle ikimiz sevinç içindeydik; önümüzde gezip eğleneceğimiz koskoca üç ay vardı. Her yaz olduğu gibi o yıl da yazı nasıl geçireceğimizi, neler yapacağımızı sordum anneme. Esas merak ettiğim Büyükada’ya, yazlığa tekrar gidip gitmeyeceğimizdi çünkü adayı çok seviyordum. Orada çok güzel vakit geçiyordum hem denizde hem de arkadaşlarımla. Annem, “Maalesef bu yaz adaya gitmeyeceğiz,” dedi. Bu yanıtı beklemiyordum, şaşkınlıkla nedenini sordum, “Çünkü ağabeyin ve kardeşin sünnet olacaklar, onun hazırlıkları var” dedi. Sünnet düğünü olacağı için Malatya’da oturan anneannem, teyzem ve dayımın geleceğini söyledi. Bizde kalacaklardı. Üstelik uzun süreliğine geleceklerdi ama evimiz büyük olduğu için sorun olmuyordu. “Peki, denize gitmeyecek miyiz?” diye sordum. Annem, “Tabii ki gideceğiz ama üç ay boyunca tatil yapmayacağız,” dedi.

Denizi çok seviyorum. Çocukken denize girdiğimde çıkmayı bilmezdim. Özellikle dalıp denizin dibini görmekten çok mutlu oluyordum. Bazı çocuklar denize girmek istemezler, direnirler, ağlarlar. Ben hiçbir zaman hatta okul öncesinde bile öyle bir çocuk olmadım. Aksine denize girmek için can atardım. Annem beni çıkarmak için uğraşırdı. Hatta bir keresinde denizde o kadar uzun süre kalmıştım ki dudaklarım morarmıştı ve annem artık denizin içine girip beni çıkarmak zorunda kalmıştı. İlk defa annemi böyle durumda bırakmıştım. İşte denize olan bu sevgim yüzünden o yaz başında annemin, “Denize kısa süreliğine gideceğiz,” demesi hoşuma gitmemişti.

Tabii ki bu arada karneleri almıştık. Karnelerimizi en çok merak eden ortaca amcamdı, başarılı olup olmadığımızı görmek istiyordu. Babam, o kadar üstünde durmazdı karnelerimizin. Çünkü amcam velimizdi ve babam, “Amcanız ilgileniyor,” diyordu. Fakat babam amcam gibi sert değildi. Öyle başarısız da olsak kızmazdı. Ağabeyim ortaokul ikinci sınıfa geçmişti. Karnesi gayet iyiydi, zaten derslerinde çok başarılıydı. Özellikle matematiği ve yabancı dili çok severdi. Amcam ağabeyime, “Sen ortaokulda İngilizce öğrenmeye başladın ablanla evde sürekli İngilizce konuşun,” derdi. İngilizceyi ilerletmek için ağabeyim yazın babamın yanında çalışacaktı. Kardeşim ve benim de karnemiz çok iyiydi. Amcam, o karnelere bakıp söyleyecek söz bulamadı. Kocaman “Aferin” aldık. Tabii ki bunun mutluluğu bir başkaydı. Çocuğuz ya notlar iyi olunca karne harçlığı aldık. Kardeşim hemen kumbarasına koydu ben ise bu para ile kendime bir şeyler almak istiyordum. Çünkü param varsa babamdan ve annemden harçlık istemezdim. Kendime bir şey alacaksam önce kendi paramı harcadım. Bu ne olursa olsun; ister bir yiyecek ister bir giyecek. O zaman kendimi daha özgür hissediyordum. Kimseye sormadan kendi parama göre istediğimi almak beni çok mutlu ediyordu. Bayramlarda ve karne zamanında aldığım harçlıkları biriktirmek yerine önce kendi ihtiyaçlarımı görüyordum. Kardeşim kumbaraya atıp biriktirmekten mutlu oluyordu, ben harcamayı seviyordum.

Sürekli isteyen bir çocuk olmadığım için çok istediğim ve harçlığımın yetmeyeceği bir şey olursa bunu aileme rahatlıkla söyleyebiliyordum. Onun dışında kimseden bir şey istemeden harçlığımı kullanırdım. Oturduğumuz apartmanın altındaki bakkala gider en çok sevdiğim şey olan Çokoprens ve Çokomel alırdım. Düşünün kimseye hesap vermek zorunda değilsiniz. Eğer annemden para istesem “Ne alacaksın? Ne yapacaksın?” diye sorardı ama kendime ait para olunca kimseye bir şey söylememe gerek kalmazdı. Bakkaldan o anda parama göre istediğimi alıp bahçede kendi başıma yerdim çok mutlu olurdum. Bir keresinde annem, “Sana verilen paraları (milli ve dini bayramlarda, karne aldığında) bana ver, istediğinde ben sana veririm,” dedi. Ben, “Hayır,” dedim “Bende kalacak çünkü sen soruyorsun ne yapacaksın ve ne alacaksın diye,” dedim. Masamın çekmesine koyardım o harçlıkları.

İşte karne paralarımızı almış adaya gitmenin hayalini kurarken annem yaz programını söyledi ve “Tabii ki babanın işi durumuna göre,” dedi. Bir gün de babam anneme yazlıktan söz etti.  Amcalarımın da yazlığı istediklerini, “Hep beraber olalım,” dediklerini söyledi. Annem, “Yok,” dedi, “Ben bu sene yazlık istemiyorum. Ya herkes birer ay dönüşümlü kalmalı ya da hiç gitmem.” Annem istememekte haklıydı çünkü yazlıkta bütün işleri kendisi yapıyordu ve gelip kalanların hiçbiri yardım etmiyordu. Annem üç ay boyunca yorulmakla kalmıyor yazlığın, tatilin keyfini çıkarmadan eve dönüyordu. Tabii annemle babamın konuşmasını duyunca hemen “Anne gidelim, ben sana yardım ederim. Ablam da var, o da yardım eder,” dedim. Annem güldü, “Tabii ki yardım edersiniz ama ablanın projeleri var onları bitirmesi gerekiyor. Bir de ağabeyinle kardeşinin sünnet düğünü var. O yüzden gidemeyiz,” dedi. Aslında annemi, bütün işleri kendisinin yapması rahatsız ediyordu. Yengelerim, tıpkı piknikte olduğu gibi yazlıkta da hiçbir şey yapmıyorlardı. Önceki yıllarda bunu yaşamıştı annem, o yüzden yazlığa gitmek istemiyordu. Zaten onun yazlıkta dönüşümlü kalma fikrini de kabul etmediler. Böylece yazlık olayı kapanmış oldu.

Bazen insan en yakınıyla bile anlaşamıyor. Kardeşler arasında bile anlaşma olmuyor. Çünkü hep söylediğimiz gibi insanlar kendilerini düşündükleri için hep kendi istekleri olsun istiyorlar. Empati kurmuyorlar. Çünkü kendilerini karşıdakinin yerine koymak istemiyorlar. Düşünmüyorlar hâlbuki ortak bir yerde buluşma sağlansa o zaman herkes yazın üç ay boyunca rahat bir şekilde tatilini yapacak, denize girilecek. Annem kendince tabii ki haklıydı çünkü kendisi tatil yapamıyordu üstelikte gelenler de hiç yardımcı olmuyor, bütün işleri anneme yüklüyorlardı.

İnsanların ortak noktada buluşamamaları bencil olmalarından kaynaklanıyor. Bazen deriz ya kardeş anlayışlı olur, yakın akraba anlayışlı olur. Hâlbuki bununla ilgisi yok, insanın ruhu bencil ise ister kardeş olsun ister akraba olsun anlamazlar, hep kendi istekleri yerine gelsin diye uğraşırlar. Karşı tarafla empati yapmaktan yoksun olurlar. 

İnsanın en büyük özgürlüklerinden bir tanesi de kendisine ait maddi kaynaklarının olmasıdır. Kendi ürettiği, çalıştığı süreçte para kazanıp özgürce harcamasıdır. Kimseye bağımlı olmadan. Diğer taraftan insan, ailesinden bile gelse kendi kazanmadığını kendininmiş gibi rahat bir şekilde harcayamıyor. Sürekli istediğinizi düşünün, size sorulur, “Ne yapacaksın?” ya da “Daha iki gün önce vermiştim,” diye. Bunlar sorumluluk yükler insana. Oysa insanın kendi üretip kendi kazandığı zaman onu harcaması çok başkadır. Kendini özgür hisseder. Ben bunu daha okul yıllarında deneyimledim. Bana verilen harçlıklarla özgürce istediğimi almanın mutluğunu yaşadım çünkü o zaman kimseye hesap vermem gerekmiyordu. Düşünün, emek verip bir başarı elde ediyorsunuz, onun karşılığını alıyorsunuz ve aldığınız o maddi karşılığı da istediğiniz şekilde kullanıyorsunuz. Büyük özgürlük.